İşyeri İkramiye Ödemesi İşverence Kaldırılabilir mi ?

Birçok işyerinde uygulanan ikramiye ödemesi işveren tarafından istenildiğinde tek taraflı olarak kaldırılmaktadır. İşveren istediği zaman çalışanlara verdiği ikramiye ödemesini kaldırabilir mi? Bu durum hukuka ve işçilik haklarına uygun mudur?.

İş sözleşmesinde bulunmasa bile düzenli olarak ödenen ikramiyeler yasal bir nitelik kazanmaktadır. İşveren daha sonradan bu nitelikteki bir ödemeyi tek taraflı olarak kaldıramayacaktır. İşverenin ikramiye uygulamasını tek taraflı olarak ortadan kaldırması çalışma şartlarında esaslı değişiklik sayılacaktır.

4857 sayılı İş Kanunumuz’un, Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi başlığıyla düzenlenmiş 22. Maddesinde;

“İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir.”

Şeklindeki düzenleme ile çalışma koşullarında esaslı değişikliğin nasıl yapılacağını açıkça göstermektedir.

Kanunumuzda açıkça düzenlendiği üzere işverenin çalışma koşullarında değişiklik yapabilmesi için işçinin rızasını yazılı olarak almak zorundadır. İşçi çalışma koşullarında yapılmak istenen değişikliği usulüne uygun biçimde yazılı olarak ve 6 iş günü içinde kabul ettiğinde değişiklik sözleşmesi kurulmuş olur. Aksi durumda böyle bir değişiklik işçi açısından geçerli olmayacaktır.

Yine Yargıtay birçok kararında iş hukukunun işçi hakları yönünden sürekli ileriye yönelik gelişimci bir karaktere sahip olduğunu, işçinin haklarının iş ilişkisi sırasında daha ileriye götürülmesinin iş hukukunun temel amaçları arasında yer aldığını bildirir. Çalışma koşulları bakımından geriye gidişin işçinin rızası hilafına yapılamaması gerektiğini belirtir.

İşçi Esaslı Değişikliği Yazılı Olarak Kabul Etmezse Ne Olur?

İşçi çalışma koşullarında esaslı değişikliği kabul etmez ve işyerinde çalışmaya devam ederse, değişiklik gerçekleşmemiş ve sözleşme eski şartlarla devam ediyor sayılacaktır. Bu durumda işveren, değişiklik teklifinden vazgeçerek sözleşmenin eski şartlarla devamını isteyebilir ya da çalışma koşullarında değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak koşuluyla sözleşmeyi feshedebilir.

4857 sayılı İş Kanunu’muzda işçilerin haklarında azaltmaya gidecek düzenlemelerin 22. Madde kapsamında yazılı olarak yapılmak zorundadır. Dolayısıyla işveren tarafından uygulanan ikramiye ödemesinin kaldırılması işçinin haklarında açıkça bir azalma getireceğinden durumun işçiye yazılı olarak bildirilmesi ve 6 iş günü içinde işçinin yazılı onayının alınması gerekecektir. Aksi durumda bu değişiklik geçerli olmayacaktır.

İkramiye Ödenmezse İşçi Ne Yapabilir?

İkramiyenin gününde ödenmemesi halinde işçinin 4857 yasanın 24/II-e maddesi uyarınca iş sözleşmesini haklı olarak feshetmesi mümkündür. Yine ikramiyenin 20 gün ve daha fazla süreyle ödenmemesi yasanın 34. Maddesi’ne göre işçiye iş görmekten kaçınma hakkı sağlar.